Możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę

Wprowadzenie

Standardowy wiek emerytalny w Polsce wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jednak w określonych sytuacjach możliwe jest przejście na emeryturę wcześniej. W niniejszym artykule przedstawiamy, jakie grupy zawodowe mają taką możliwość i jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z tego przywileju.

Emerytura pomostowa

Emerytura pomostowa to świadczenie, które przysługuje osobom wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Jest to swego rodzaju pomost pomiędzy zakończeniem aktywności zawodowej a osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Kto może ubiegać się o emeryturę pomostową?

O emeryturę pomostową mogą ubiegać się osoby, które:

• Urodziły się po 31 grudnia 1948 r.
• Wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat
• Osiągnęły wiek co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni)
• Mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni)
• Przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych
• Po 31 grudnia 2008 r. wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienione w załącznikach do ustawy

Pełna lista prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze znajduje się w załącznikach do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Zaliczają się do nich m.in. prace:

• Pod ziemią (np. w kopalniach)
• W hutnictwie (przy piecach, w wysokiej temperaturze)
• W transporcie (np. kierowcy autobusów, maszyniści)
• W lotnictwie (np. piloci, kontrolerzy ruchu lotniczego)
• W ratownictwie (np. strażacy, ratownicy)
• Przy produkcji ołowiu, kadmu i innych szkodliwych substancji

Wysokość emerytury pomostowej

Emerytura pomostowa obliczana jest podobnie jak emerytura według starych zasad. Jej wysokość stanowi:

• 24% kwoty bazowej
• plus po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych
• plus po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

Emerytura pomostowa podlega corocznej waloryzacji.

Wcześniejsza emerytura dla nauczycieli

Nauczyciele mają możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 88 Karty Nauczyciela.

Warunki przejścia na wcześniejszą emeryturę dla nauczycieli:

• Rozpoczęcie pracy przed 1 stycznia 1999 r.
• Posiadanie 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, w tym co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć
• Rozwiązanie stosunku pracy

Nauczyciele spełniający te warunki mogą przejść na emeryturę bez względu na wiek. Jednak należy pamiętać, że prawo do tego świadczenia wygaśnie 31 grudnia 2032 roku.

Wcześniejsza emerytura dla służb mundurowych

Funkcjonariusze służb mundurowych mają odrębny system emerytalny, który umożliwia przejście na emeryturę znacznie wcześniej niż w systemie powszechnym.

Warunki przejścia na emeryturę dla służb mundurowych:

• Dla funkcjonariuszy, którzy wstąpili do służby przed 1 stycznia 2013 r.: wymagane jest 15 lat służby
• Dla funkcjonariuszy, którzy wstąpili do służby po 31 grudnia 2012 r.: wymagane jest 25 lat służby i osiągnięcie wieku 55 lat

Do służb mundurowych objętych tym systemem zaliczają się m.in.:

• Policja
• Straż Graniczna
• Państwowa Straż Pożarna
• Służba Więzienna
• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Agencja Wywiadu
• Centralne Biuro Antykorupcyjne
• Służba Kontrwywiadu Wojskowego
• Służba Wywiadu Wojskowego

Wcześniejsza emerytura dla górników

Górnicy mają szczególne prawa emerytalne ze względu na wyjątkowo trudne i niebezpieczne warunki pracy.

Warunki przejścia na wcześniejszą emeryturę dla górników:

• Dla górników pracujących pod ziemią: 25 lat pracy górniczej, w tym co najmniej 15 lat pracy pod ziemią - emerytura bez względu na wiek
• Dla górników pracujących pod ziemią i na odkrywce: 25 lat pracy górniczej, w tym co najmniej 10 lat pracy pod ziemią oraz osiągnięcie wieku 55 lat (mężczyźni) lub 50 lat (kobiety)

Górnicy mają również możliwość przejścia na emeryturę górniczą, jeżeli przepracowali 15 lat pod ziemią i ukończyli 55 lat (mężczyźni) lub 50 lat (kobiety).

Emerytury z tytułu niezdolności do pracy

Osoby całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji mogą ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, a po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego - o emeryturę z tytułu niezdolności do pracy.

Warunki przyznania emerytury z tytułu niezdolności do pracy:

• Całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji
• Odpowiedni staż ubezpieczeniowy (zależny od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy)
• Niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia

Wcześniejsza emerytura dla osób o długim stażu pracy (tzw. emerytura stażowa)

W Polsce trwają prace nad wprowadzeniem tzw. emerytury stażowej, która umożliwiłaby przejście na emeryturę po osiągnięciu określonego stażu pracy, bez względu na wiek. Na dzień publikacji tego artykułu, takie rozwiązanie nie zostało jeszcze wprowadzone, ale istnieją projekty zakładające:

• Możliwość przejścia na emeryturę po przepracowaniu 40 lat (mężczyźni) lub 35 lat (kobiety)
• Zgromadzenie kapitału gwarantującego emeryturę w wysokości co najmniej minimalnej

Będziemy na bieżąco informować o postępach prac nad tą ustawą.

Finansowe aspekty wcześniejszej emerytury

Decyzja o przejściu na wcześniejszą emeryturę powinna być dokładnie przemyślana, również pod kątem finansowym. Wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej oznacza:

• Krótszy okres gromadzenia kapitału emerytalnego
• Dłuższy okres pobierania emerytury
• Niższą wysokość świadczenia w porównaniu do emerytury przyznanej w standardowym wieku emerytalnym

W przypadku emerytury pomostowej, jest ona wypłacana tylko do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Po tym okresie osoba uprawniona przechodzi na emeryturę powszechną.

Jak sprawdzić swoje uprawnienia do wcześniejszej emerytury?

Aby sprawdzić, czy przysługuje Ci prawo do wcześniejszej emerytury, możesz:

• Skontaktować się z ZUS - eksperci ZUS udzielą Ci informacji dostosowanych do Twojej indywidualnej sytuacji
• Skorzystać z Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS) - możesz tam sprawdzić swój staż pracy i okresy składkowe
• Skonsultować się z doradcą emerytalnym, takim jak eksperci Opritegid, którzy pomogą Ci ocenić Twoją sytuację i doradzą najkorzystniejsze rozwiązanie

Dokumenty potrzebne do ubiegania się o wcześniejszą emeryturę

Aby ubiegać się o wcześniejszą emeryturę, będziesz potrzebować:

• Wniosek o emeryturę (dostępny w ZUS lub na PUE ZUS)
• Dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe (świadectwa pracy, zaświadczenia od pracodawców)
• Dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
• Zaświadczenie o wysokości zarobków (jeśli nie są zarejestrowane w ZUS)
• Dokumenty potwierdzające posiadanie orzeczenia o niezdolności do pracy (jeśli dotyczy)

Podsumowanie

Wcześniejsza emerytura to przywilej, który przysługuje wybranym grupom zawodowym lub osobom spełniającym określone warunki. Decyzja o skorzystaniu z możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę powinna być dobrze przemyślana, zarówno pod kątem prawnym, jak i finansowym.

Jeśli rozważasz wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej, warto skonsultować się z ekspertami, którzy pomogą Ci ocenić Twoją sytuację i dobrać najkorzystniejsze rozwiązanie. Specjaliści Opritegid są do Twojej dyspozycji - pomożemy Ci sprawdzić, czy spełniasz warunki do wcześniejszej emerytury i przeprowadzimy Cię przez cały proces ubiegania się o to świadczenie.